Kraków przez wiele osób uznawany jest za najpiękniejsze miasto w Polsce. Mimo to kilkudniowa wizyta wypełniona zwiedzaniem kolejnych muzeów może stać się męcząca. Dlatego warto poszerzyć ją o wyprawę na łono natury. Doskonałym wyborem jest Ojcowski Park Narodowy, który znajduje się zaledwie około 20 kilometrów od stolicy małopolski.
Ojcowski Park Narodowy – historia i charakterystyka
Ojcowski Park Narodowy położony na Wyżynie Krakowsko-Częstochowskiej jest najmniejszym tego typu terenem w kraju, ale bez wątpienia jednym z najpiękniejszych i najbardziej znanych. Nie brak w nim wyjątkowych formacji skalnych, elementów flory czy zabytków historycznych. Dla turystów dostępny jest od połowy kwietnia do pierwszej połowy listopada.
Ojcowski Park Narodowy został powołanych w 1956 r., a jego symbolem został nietoperz. Rzeźba jego terenu to przede wszystkim formy dolinne oraz wierzchowinowe, czyli najprościej mówiąc, najwyższe punkty gór i wzniesień. Wytwory geologiczne, jakie można zobaczyć na ternie parku, są zbudowane z wapienia pochodzącego z okresu górnej jury. Jego wiek określa się jako 150 milionów lat. Wśród roślinności porastającej teren parku wyróżnia się 84 gatunki chronione, na przykład różę alpejską, rokitnik zwyczajny czy chaber miękkowłosy.
Jaskinie Ojcowskiego Parku Narodowego
Jaskinia jest bardzo popularną formą na terenach wapiennych, na których występowało działanie krasowe podziemnych wód. Na terenie Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej zliczono 1900 jaskiń i mniejszych schronisk skalnych, a w samym parku jest ich ponad 700. Spośród nich dla turystów udostępniono tylko dwie.
Jaskinia Łokietka
Znajduje się na Chełmowej Górze i jest najdłuższą oraz najbardziej znaną jaskinią na obszarze parku. Jej korytarze liczą łącznie 320 m, a na grotę składają się sale nazywane Rycerską, Sypialnią i Kuchnią. Szata naciekowa jaskini jest stosunkowo uboga. W jej wnętrzu można zobaczyć półki skalne, niewielkie stalaktyty rurkowe nazywane makaronami oraz stalagmity. Na największą uwagę zasługuje słup naciekowy „Orzeł” znajdujący się w ostatniej sali.
Według legendy jaskinia była schronieniem Władysława Łokietka przed czeskim królem, Wacławem II, którego wojska miały zostać zmylone przez pajęczynę zasłaniającą wejście do groty.
W jaskini panuje temperatura 7-8℃, a jej zwiedzanie możliwe jest wyłącznie w grupie z przewodnikiem.
Jaskinia Ciemna
Uznawana jest za jedno z najcenniejszych stanowisk archeologicznych w kraju. Jej komora wstępna jest największą na Wyżynie Krakowsko-Częstochowskiej. Mierzy 90 m długości, 20 m szerokości i nawet kilkanaście metrów wysokości. Jej szata naciekowa jest dość skromna. Niedaleko od wejścia można zauważyć spore stalagmity, a dalej drobne stalaktyty rurkowe.
Na początku ostatniego zlodowacenia Jaskinia Ciemna zamieszkiwana była przez neandertalczyków. Dziś spotkać w niej można ćmy, białe wije, a zimą także nietoperze. Panuje w niej wilgoć i temperatura około 7-8℃. Zwiedzanie jaskini możliwe jest z przewodnikiem. W jej wnętrzu nie ma oświetlenia, dlatego turyści przed wejściem otrzymują świeczki.
Formy skalne w Ojcowskim Parku Narodowym
Formy skalne będące efektem procesów geologicznych zachodzących na tym terenie są obok Jaskini Łokietka najpopularniejszymi elementami parku.
Maczuga Herkulesa
Śmiało można nazwać ją najpopularniejszą skałą w kraju. Maczuga zbudowana z wapienia skalistego mierzy 25 m wysokości i stoi na tarasie skalnym. Na jej szczycie znajduje się metalowy krzyż. Umieszczono go tam na pamiątkę pierwszego wejścia na skałę w 1933 r., którego miał dokonać Leon Witek. Dziś wspinaczka na Maczugę Herkulesa jest zabroniona.
Brama Krakowska
Stoi w Dolinie Prądnika, a jej nazwa pochodzi od przebiegającego tamtędy szlaku handlowego łączącego Kraków ze Śląskiem. Brama Krakowska zbudowana jest wapieni skalistych. Jej kolumny mierzą około 15 m wysokości. Na jednej ze ścian lewego filaru umieszczono wizerunek Matki Boskiej Częstochowskiej.
Legenda mówi, że kolumny Bramy Krakowskiej niepostrzeżenie zbliżają się do siebie, a ich połączenie się będzie zwiastunem końca świata.
Rękawica
Znajdująca się w Dolinie Prądnika skała nazywana jest również Białą Ręką lub Pięciopalcówką. Swoją nazwę zawdzięcza niezwykłemu kształtowi przypominającemu dłoń. Według legendy w czasie najazdów tatarskich ludność miała schronić się w Jaskini Ciemnej, a wejście Bóg zasłonił własną ręką.
Zamki w Ojcowskim Parku Narodowym
Badania archeologiczne potwierdziły, że tereny obejmowane dziś przez park, w okresie epoki żelaza były zamieszkiwane przez ludność kultury łużyckiej. Również później na tym obszarze lokowano grody. Dziś możemy podziwiać dwa zamki zaliczane do Szlaku Orlich Gniazd.
Zamek w Ojcowie
Zamek, a właściwie jego ruiny, znajdują się we wsi Ojców na terenie parku. Zbudowany został przez Kazimierza Wielkiego w latach 1354-1370. Według tradycji miejscowość miała nosić nazwę Ociec nadaną przez króla dla uczczenia walki o tron Władysława Łokietka. Z początkowego okresu jego istnienia zachowała się wieża zamkowa, gotycki przejazd w bramie, studnia i fragmenty murów obronnych.
Na przestrzeni wieków zamek przechodził z rąk do rąk, ulegając coraz większym zniszczeniom. W XVII w. Mikołaj Koryciński rozpoczął jego remont, a od południowej strony wzniósł nowy budynek. XVIII w. można uznać, za drugi moment jego świetności, kiedy znalazł się w rękach Teofila Wojciecha Załuskiego, który gościł na zamku Stanisława Augusta Poniatowskiego. Okres ostatecznego upadku twierdzy rozpoczął się wraz z rozbiorami. Po nich kolejni właściciele planowali renowacje, jednak nigdy prace nie posunęły się zbytnio do przodu. W ostatnich latach pozostałości zamku poddano konserwacji, skupiając się przede wszystkim na zachowaniu jego oryginalnych fragmentów.
Zamek Pieskowa Skała
Zamek znajduje się we wsi Sułoszowa. Po raz pierwszy wspomniany został w 1315 r., kiedy to Władysław Łokietek miał zezwolić na lokowanie wsi między Sułoszową a zamkiem w Pieskowej Skale. Jednak według Długosza jego powstanie można wiązać z Kazimierzem Wielkim.
W połowie XIV w. Ludwik Węgierski nadał zamek Piotrowi Szafrańcowi, którego ród w kolejnym wieku decyzją Władysława Jagiełły otrzymał prawo własności do twierdzy. Zamek ulegał zniszczeniom w czasie potopu szwedzkiego, na skutek pożarów oraz podczas powstania styczniowego. Po kolejnym już remoncie Zamek Pieskowa Skała nabrał neogotyckiego charakteru, ale kolejni właściciele nie byli w stanie go utrzymać. Z inicjatywy Adolfa Dygasińskiego powołano Spółkę Akcyjną dla ratowania zamku. W czasie II wojny światowej twierdza stanowiła schronienie dla osieroconych dzieci, głównie z Wołynia.
Do dziś nie przetrwało autentyczne wyposażenie zamku, a ze względu na brak wiadomości na temat wyglądu jego wnętrz został przeznaczony na wystawę części z wawelskich eksponatów. Zamek Pieskowa Skała wystąpił w „Janosiku” oraz „Stawce większej niż życie”.
Inne ciekawe miejsca w Ojcowskim Parku Narodowy
Pustynia Salomei oraz Kościół Wniebowzięcia Najświętsze Maryi Panny
Grodzisko zostało w XIII w. nadane przez Bolesława Wstydliwego jego siostrze Salomei, która po owdowieniu wstąpiła do zakonu Klarysek. Pustelnia ma kształt kwadratu, a znajduje się w niej ołtarzyk i kamienne łóżko. Kompleks uzupełnia Kościół Wniebowzięcia NMP i bł. Salomei, w którego wyglądzie dominuje styl barokowy. Wszystko zostało otoczone ceglano-wapiennym murem, na którym ustawiono posągi rodziny bł. Salomei.
Kaplica „Na Wodzie”
Kaplica pod wezwaniem św. Józefa Rzemieślnika pochodzi z 1901 r. Utrzymana jest w stylu szwajcarsko-ojcowskim, a jej środek przypomina kapliczki z Zakopanego. W kształcie trzech ołtarzy można dostrzec podobieństwo do dachów chłopskich chat. Według tradycji miała zostać postawiona nad samym Prądnikiem, by obejść carski zakaz budowania obiektów sakralnych na ziemi ojcowskiej.
Szlaki turystyczne przebiegające przez Ojcowski Park Narodowy
Teren parku narodowego przecina kilka szlaków o wspólnej długości ponad 37 km. Niekiedy ich trasy się na siebie nakładają, ale zasadniczo każdy z nich poprowadzi nas w pobliżu innych punktów wartych zobaczenia na terenie Ojcowskiego Parku Narodowego.
